Ai là người đầu tiên chọn ngày 10/3 trở thành ngày giỗ to Hùng Vương?

Người đầu tiên chọn ngày 10/3 làm Ngày giỗ Tổ Hùng Vương

Trong dòng chảy lịch sử dân tộc Việt Nam, ngày 10/3 âm lịch đã trở thành một ngày lễ trọng đại mang tên “Giỗ Tổ Hùng Vương”. Ngày lễ này ghi dấu lòng biết ơn sâu sắc đối với các vị vua Hùng, những người đã có công dựng nước và giữ nước, tạo nên nền móng vững chắc cho dân tộc Việt Nam.

Có lẽ ít ai biết rằng, người đầu tiên đề xướng và chọn ngày 10/3 âm lịch làm Ngày giỗ Tổ Hùng Vương không phải là một vị hoàng đế hay một nhà nho uyên bác, mà chính là một người con yêu nước mang trong mình khát vọng cháy bỏng về việc khơi dậy tình yêu quê hương đất nước.

Người đó chính là tri huyện Đặng Đình Phúc, một trí thức yêu nước sinh ra vào cuối thế kỷ XIX. Trước nguy cơ đất nước rơi vào vòng nô dịch của thực dân Pháp, Đặng Đình Phúc đã cùng nhiều đồng chí hướng tìm cách thức để khơi dậy ý thức dân tộc, củng cố tinh thần đoàn kết của người dân Việt Nam.

Năm 1913, hưởng ứng phong trào Duy Tân do vua Duy Tân khởi xướng, Đặng Đình Phúc cùng với các chí sĩ đồng chí đã thành lập Hội “Hội Khai Trí Tiến Đức” nhằm mục đích “thúc tiến văn hóa, chấn hưng công thương”. Một trong những hoạt động quan trọng của hội là nghiên cứu và tuyên truyền về lịch sử dân tộc.

Trong quá trình nghiên cứu, Đặng Đình Phúc đã đặc biệt chú ý đến truyền thuyết về các vua Hùng. Ông nhận thấy rằng, trong sử sách cổ không ghi chép rõ ràng ngày giỗ của các vị vua Hùng. Tuy nhiên, trong dân gian lại lưu truyền khá rộng rãi câu ca: “Mồng mười tháng ba giỗ Tổ Hùng Vương”.

Từ thông tin đó, Đặng Đình Phúc đã đề xuất với vua Duy Tân chọn ngày 10/3 âm lịch làm Ngày giỗ Tổ Hùng Vương. Nhà vua đã chấp thuận đề xuất này và chỉ thị cho các quan chức địa phương tổ chức lễ giỗ trọng thể tại đền Hùng (Phú Thọ).

Sau khi phong trào Duy Tân thất bại, Đặng Đình Phúc tiếp tục hoạt động cách mạng. Ông từng tham gia khởi nghĩa Nam Kỳ và bị thực dân Pháp bắt giam. Tuy nhiên, tinh thần yêu nước của ông không hề suy giảm.

Năm 1917, vua Khải Định lên ngôi. Nhà Nguyễn dưới thời Khải Định đã chính thức ấn định ngày 10 tháng 3 âm lịch là ngày Giỗ Tổ Hùng Vương. Quyết định này đã được sự đồng thuận của cả triều đình và nhân dân, góp phần quan trọng trong việc thống nhất và củng cố ý thức dân tộc của người Việt.

Ngày 10/3 năm nay, chúng ta lại cùng nhau hướng về Đền Hùng để tưởng nhớ công lao to lớn của các vị vua Hùng. Lễ giỗ Tổ Hùng Vương không chỉ là một dịp để chúng ta tri ân những bậc tiền nhân đã có công dựng nước và giữ nước, mà còn là lời nhắc nhở sâu sắc về trách nhiệm của mình đối với đất nước và dân tộc.